Trung tướng Nguyễn Sơn Hà cho biết: Bình quân mỗi năm chúng ta cứu được cả vạn người, trong đó có trên 7.000 người bị nạn trên biển. VN là một đất nước luôn phải đối mặt với nhiều loại thiên tai và trong nhiều năm qua, công tác tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn cũng đã có những bước tiến nhất định, góp phần giảm thiểu thiệt hại cho Nhà nước và nhân dân, nhưng hiện vẫn còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng hết đòi hỏi của thực tế.

Chưa có điều kiện ứng cứu kịp nếu gặp sự cố

*Những bất cập đó là gì, thưa trung tướng?

- Hiện nay chúng ta đang thiếu những phương tiện, trang thiết bị cứu hộ, cứu nạn, nhất là những máy bay hiện đại, tàu chuyên dụng tối tân... Chúng ta có 4 chiếc trực thăng cứu hộ. Phải nói là trong những năm vừa qua những chiếc máy bay này đã góp phần đắc lực trong việc chuyên chở cán bộ đi khảo sát hiện trường, đưa nhu yếu phẩm tới vùng thiên tai như lũ quét ở miền núi phía Bắc hay lũ lụt ở miền Trung. Nhưng đây là máy bay thế hệ cũ, chỉ bay được trong bán kính 150 km, không thể ứng cứu tàu thuyền gặp nạn ngoài khơi xa, không bay được trong điều kiện thời tiết xấu. 

Chúng ta chưa có được tàu cứu hộ cứu nạn xa bờ, chịu được sóng lớn để thực hiện ứng cứu khi có sự cố xảy ra ngoài khơi xa, trong điều kiện gió bão mạnh. Tàu Sa41 là tàu cứu hộ hiện đại nhất mà chúng ta đang sử dụng cũng mới chỉ chịu được sóng cấp 6 mà thôi.

Vì thế, khi bão lớn gây sự cố trên biển, chúng ta chưa có điều kiện ứng cứu kịp thời. Như trong cơn bão Chanchu, hàng trăm ngư dân ta bị chết trên biển. Khi đó, ngư dân bị nạn ở đảo Đông Sa nhưng chúng tôi không thể có mặt kịp thời, phải nhờ sự giúp sức của các nước bạn. Nhiều vụ sạt lở đất ở khu vực miền núi phía Bắc, lũ lụt ở miền Trung, máy bay không tiếp cận được hiện trường, các đoàn cứu trợ phải lội bộ, vượt núi băng rừng mấy ngày trời mới vào đến nơi.

*Thưa trung tướng, lực lượng cứu hộ chuyên trách của chúng ta còn yếu và thiếu cũng đang là trở ngại lớn trong việc ứng cứu khi có các sự cố?

- Đúng là những đơn vị chuyên trách còn ít. Hiện mới có 3 trung tâm cứu nạn của hàng hải và 3 trung tâm ứng phó sự cố tràn dầu là chuyên trách và một số đơn vị của bộ ngành khác như cấp cứu mỏ. Các lực lượng còn lại cơ bản là kiêm nhiệm. Lực lượng chuyên trách lại mới được xây dựng nên trình độ chuyên môn còn hạn chế. Các lực lượng kiêm nhiệm thì thời gian huấn luyện rất ít nên chất lượng chưa thật sự tốt.

Trung tướng Nguyễn Sơn Hà - Ảnh: Ngọc Thắng

Quan điểm của chúng ta là huy động sức mạnh của toàn dân, của cả hệ thống chính trị để đối phó với thiên tai, nhưng hiện nay có những tình huống, thảm họa, sự cố, không  phải cứ đông người là có thể ứng cứu được mà cần phải có những đơn vị chuyên nghiệp có chuyên môn và thực sự tinh nhuệ mới đảm đương được.

*Ông đánh giá như thế nào về khả năng ứng phó với các sự cố thiên tai của các địa phương?

- Tính từ 2000 đến nay, Chính phủ cấp gần 1.000 xuồng và nhiều trang bị phương tiện như máy bơm công suất lớn, áo phao cứu sinh... cho các địa phương và các bộ ngành. Các tỉnh, thành phố đều được trang bị phương tiện nhưng phân bổ chưa đều, diện phủ chưa đồng khắp. Như trong trận lụt năm 2009, Phú Yên có trên 200 xuồng, ca-nô cứu nạn nhưng điều động không kịp nên tại hiện trường vẫn thiếu thốn trầm trọng các phương tiện cứu nạn.

Khi sự cố xảy ra, lực lượng ứng cứu tại chỗ triển khai ngay lập tức các hoạt động cứu hộ cứu nạn sẽ đem lại hiệu quả rất cao trong việc giảm thiểu tác hại do thiên tai gây ra. Chúng ta đã đề ra phương châm “4 tại chỗ” nhưng tôi đi kiểm tra, tôi biết trên thực tế tại nhiều nơi từng người dân, từng hộ gia đình, từng thôn bản chưa có sự chuẩn bị chu đáo để chủ động đối phó với mưa bão, lũ quét, ngập lụt. Rất tiếc, ở nước ta hiện vẫn xảy ra tình trạng người dân chưa biết tự cứu mình, thôn xóm chưa biết tự cứu nhau một cách hiệu quả.

Xây dựng lực lượng chuyên trách

*Chúng ta sẽ phải làm gì để nâng cao năng lực cứu hộ, cứu nạn trong thời gian tới?

- Có thể nói, đây đang là một trong những câu chuyện thời sự, thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận. Chính phủ cũng đã và đang rất quan tâm đến vấn đề này. Chính phủ đã giao Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm cứu nạn và Bộ Nội vụ nghiên cứu xây dựng mô hình Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm cứu nạn theo hướng có lực lượng chuyên trách, có đơn vị chuyên trách kể cả ở trung ương và địa phương. Lực lượng này được huấn luyện tốt, bài bản, được trang bị hiện đại để ứng phó với các sự cố. Chính phủ cũng đã quyết định đầu tư mua sắm thêm nhiều phương tiện cứu hộ cứu nạn chuyên dụng, hiện đại. Cụ thể, mua thêm 2 chiếc máy bay trực thăng tìm kiếm cứu nạn hiện đại của Pháp, bay được xa và bay được trong thời tiết xấu. Lực lượng Bộ đội Biên phòng đóng mới 10 tàu. Các tỉnh ven biển đến năm 2020 mỗi tỉnh có ít nhất 2 chiếc tàu cứu nạn. Bộ Quốc phòng đang triển khai dự án đóng 5 chiếc tàu cứu nạn xa bờ. Cảnh sát biển đóng 4 chiếc tàu đa năng, hiện đang triển khai đóng 2 chiếc rồi. Các trung tâm ứng phó sự cố tràn dầu sẽ đóng 5 chiếc tàu chuyên dụng đồng thời được trang bị ứng phó với sự cố tràn dầu. Bộ Công an có dự án 1.000 tỉ đồng mua trang thiết bị cứu hỏa. Dự án này đã thực hiện được một nửa, cho lĩnh vực cứu nạn trong cứu hỏa.

Chúng ta cũng đang đầu tư cho các trạm tìm kiếm cứu hộ cứu nạn ở đảo và quần đảo: Trường Sa, Lý Sơn, Bạch Long Vĩ, Cồn Cỏ và sẽ tiếp tục trang bị cho các đảo: Thổ Chu, Côn Đảo, Phú Quốc, Cô Tô trong những năm tiếp theo.

*Thưa trung tướng, nếu xảy ra thảm họa, liệu chúng ta có bị lúng túng?

- Tôi cho rằng với trang thiết bị và lực lượng hiện có, kể cả sự bổ sung trong tương lai gần, nếu gặp bão mạnh có sức tàn phá ghê gớm như bão Nagis có sức gió 200 km/giờ, đổ bộ vào Myanmar hoặc sóng thần như ở Indonesia, động đất ở Trung Quốc và Haiti, thực sự chúng ta sẽ gặp khó khăn, sẽ lúng túng và hiệu quả ứng phó kém.

Quang Duẩn
(thực hiện)

Trích thanhnien online