Từ lúc lọt lòng, xưa chưa biết gì, đến lúc "thành người" sống được trong mỗi xã hội phức tạp, con đường khôn lớn của trẻ em phải trải qua nhiều giai đoạn, vượt qua nhiều cửa ải.

Không phải em bé nào cũng may mắn đi qua con đường ấy một cách dễ dàng. Mỗi một khó khăn, vấp váp ảnh hưởng ít hay nhiều đến sự phát triển sinh lý và tâm lý. Có những em không may từ lúc thụ thai, cha mẹ truyền lại cho những chứng bệnh nguy hiểm, có những em không may lúc lọt lòng mẹ, ra đời có những em mang bệnh tật, hoặc sống trong hoàn cảnh gia đình hay xã hội không thuận lợi, gặp những hoàn cảnh éo le tác hại đến tính tình và trí tuệ của các em.

Trong xã hội cũ, người ta thường đổ cho tà ma, số phận, hoặc cho vì bố mẹ thất đức, bao nhiêu quan niệm dẫn đến những biện pháp bất hợp lý. Ngày nay khoa học bắt đầu tìm ra một số nguyên nhân, có những phương pháp chăm sóc dạy dỗ, nếu không hoàn toàn giúp các em trở lại bình thường, ít nhất cũng giảm nhẹ hậu quả của những hiện tượng bất hạnh ấy.

Bố mẹ, giáo viên và những người phụ trách quản lý xã hội cần hiểu một số vấn đề về lĩnh vực này. Vì việc chăm dạy các trẻ em này không thể khoán trắng cho một số người chuyên trách, mà đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của gia đình, các cơ quan chính quyền, các đoàn thể và các nhà trường. Ở nước ta vấn đề này mới được đặt ra, cho nên tài liệu còn ít ỏi, vì vậy những bài gom lại đây mới chỉ là bước đầu. Mong rằng sẽ có những công trình nhiều mặt phân tích sâu sắc hơn và đề xuất những phương pháp, biện pháp xác đáng.

(Tác giả: Nguyễn Khắc Viện)