Trong thông cáo đăng trên website Nobelprize.org hôm qua, Viện Hàn lâm Hoàng gia Thụy Điển tuyên bố vinh danh nhà văn 74 tuổi vì những trang viết “dựng nên những cấu trúc quyền lực của thế giới và khả năng thể hiện hình ảnh đầy ma lực về sự đấu tranh, nổi loạn và thất bại của kiếp người”. Được xem là một trong hai đại biểu lớn nhất của nền văn chương Mỹ La-tinh cùng nhà văn Colombia Gabriel Garcia Marquez, Vargas Llosa đã sáng tác hơn 30 vở kịch, tiểu thuyết và tiểu luận. Ông đã đoạt nhiều giải thưởng uy tín, trong đó có giải Cervantez, vinh dự cao quý nhất dành cho một tác giả viết bằng tiếng Tây Ban Nha vào năm 1995.

“Vargas Llosa là một người kể chuyện được ban phép mầu”, AP dẫn lời Thư ký thường trực Viện Hàn lâm Hoàng gia Thụy Điển Peter Englung nói. “Những tác phẩm của ông ấy có cấu trúc rất phức tạp và đa chiều. Ông ấy đã nâng nghệ thuật dẫn chuyện lên một tầng tiến hóa mới”. Vargas Llosa, cũng là nhà văn xuất thân từ Nam Mỹ đầu tiên giành giải thưởng trị giá 10 triệu kronor (1,5 triệu USD) kể từ sau chiến thắng của Garcia Marquez năm 1982.

Nổi lên trong thập niên 1960, những tác phẩm của Vargas Llosa như La ciudad y los perros (Thành phố và các con chó, 1963), La casa verde (Căn nhà xanh, 1966) và Conversacion en la catedral (Đối thoại trong giáo đường, 1969) thể hiện một tư tưởng nhập thế, cho con người và vì con người. Các trang văn của ông mô tả cuộc đấu tranh không mệt mỏi giành tự do của cá thể lồng trong bối cảnh chính trị và lịch sử nhiều biến động của châu Mỹ La-tinh. Tuy có lúc gây nhiều tranh cãi, các tác phẩm của Vargas Llora vẫn làm say mê độc giả toàn thế giới và đã được dịch ra hơn 20 thứ tiếng. 

Với dòng máu cuồng nhiệt của người Nam Mỹ cùng tư tưởng nhập cuộc, Vargas Llosa sống một cuộc đời xê dịch và nhiều sự kiện. Ngoài nghiệp văn chương, ông còn là một nhà báo nổi tiếng và từng giảng dạy ở nhiều trường đại học ở Mỹ và châu Âu. Khi còn ở tuổi vị thành niên, Vargas Llosa từng lén kết hôn và bỏ trốn với người dì họ xa Julia Urquidi, hơn ông gần 20 tuổi. Cuộc hôn nhân 9 năm của họ là cảm hứng cho ông viết tiểu thuyết bán tự truyện hài hước La tía Julia y el escribidor (Dì Julia và tên cạo giấy, 1977) gây tiếng vang lớn.

Năm 1990, ông từng ra tranh cử tổng thống Peru nhưng thất bại trước Alberto Fujimori. Đến năm 1993, thất vọng trước tình hình ở quê nhà, ông có quyết định gây nhiều chỉ trích là nhập tịch Tây Ban Nha, theo AFP. Một năm sau, Vargas Llosa trở thành nhà văn gốc Nam Mỹ đầu tiên được bầu vào Viện Hàn lâm Tây Ban Nha. “Một nhà văn không nên biến thành một bức tượng”, ông nói, “Tôi không bao giờ muốn bị tách khỏi thế giới. Tôi cần phải sống trong thực tại và đó là lý do tôi làm báo”.

Sau khi nhận được tin thắng giải, Vargas Llosa tuyên bố đây là vinh dự chung của nền văn chương tiếng Tây Ban Nha. Trên mạng xã hội Twitter, “người khổng lồ” Garcia Marquez viết ngắn gọn: “Giờ thì chúng ta hòa”.

Trọng Kha

Trích Thanhnien online